Een valpartij kan grote gevolgen hebben, vooral bij ouderen. Elk jaar vallen naar schatting één op de drie 65-plussers minstens één keer. De lichamelijke én psychologische impact van een val kan leiden tot verlies van zelfstandigheid, angst om te bewegen en een verhoogde kans op ziekenhuisopnames. Valscreening binnen de fysiotherapie speelt daarom een steeds belangrijkere rol in de preventieve gezondheidszorg.
Wat is valscreening?
Valscreening is een systematische manier om het valrisico van een patiënt in kaart te brengen. Dit gebeurt aan de hand van gevalideerde vragenlijsten, fysieke testen en observaties. Veelgebruikte instrumenten zijn de Timed Up and Go-test (TUG), de Berg Balance Scale (BBS) en de Short Physical Performance Battery (SPPB). Daarnaast wordt er gekeken naar factoren zoals medicijngebruik, zichtproblemen, spierkracht en evenwicht.
Waarom is valscreening belangrijk?
Preventie is de sleutel. Door vroegtijdig risicofactoren te signaleren, kan een val worden voorkomen in plaats van achteraf gerevalideerd. Fysiotherapeuten spelen hierbij een cruciale rol. Zij hebben niet alleen kennis van het bewegingsapparaat, maar kunnen ook op maat gemaakte interventies bieden, zoals balans- en krachttraining, valpreventieprogramma’s en adviezen over loophulpmiddelen of aanpassingen in de woonomgeving.
Valscreening in de praktijk
Een goede valscreening begint vaak met een laagdrempelig gesprek. Heeft de patiënt recent een val meegemaakt? Is er sprake van onzekerheid tijdens het lopen? Op basis van dit gesprek en de fysieke tests wordt bepaald of er sprake is van een verhoogd valrisico. Indien nodig wordt er een individueel behandelplan opgesteld. Dit kan bestaan uit oefentherapie, multidisciplinaire samenwerking met bijvoorbeeld een ergotherapeut of huisarts, en voorlichting aan de patiënt en diens omgeving.
Van reactief naar proactief
Traditioneel werd fysiotherapie vooral ingezet ná een val, maar de trend verschuift richting preventieve zorg. Door ouderen en risicogroepen actief te screenen, kunnen fysiotherapeuten bijdragen aan het behouden van zelfstandigheid en het verminderen van zorgkosten op de lange termijn. Valscreening is daarbij geen eenmalige actie, maar een doorlopend proces waarbij de patiënt gevolgd en begeleid wordt.
Conclusie
Valscreening is een onmisbare schakel in de preventieve gezondheidszorg. Het helpt fysiotherapeuten om tijdig in te grijpen en zo valincidenten te voorkomen. Investeren in preventie betekent investeren in kwaliteit van leven. Voor zowel patiënten als zorgverleners ligt hier een kans om samen te bouwen aan een veiligere en actievere toekomst.
